ماجرای 4 شهر خلاق در یونسکو - سرگرمی تفریحی

خبرنگاران - فرشته رضایی: برای رسیدن به هدف مشترکی با هم کار می کنند: قرار دادن خلاقیت و صنایع فرهنگی در قلب برنامه های توسعه شان در سطح محلی و همکاری فعال در سطح بین المللی. از بین 246 شهری که در دنیا عضو شهرهای خلاق یونسکو هستند، 2 شهر رشت و اصفهان در سال 94 و 2 شهر سنندج و بندرعباس به تازگی به جمع شهرهای خلاق پیوسته اند.

رشت در زمینه خوراک شناسی، سنندج در زمینه موسیقی و شهرهای اصفهان و بندرعباس در زمینه صنایع دستی توانسته اند با داشته های موجود خود به عضویت شهرهای خلاق درآیند. این عضویت این امکان را به این شهرها می دهد تا در فرصتی 4 ساله به غنای اقدامات زیرساختی خود بپردازند و از آن محل برای ارتقا اقتصادی، اشتغال و گردشگری خود بهره بگیرند؛ امکانی که برخی از این شهرها هنوز نتوانسته اند برنامه ریزی دقیقی برای استفاده از این عنوان دنیای داشته باشند. تا جایی که اخیرا زمزمه هایی در زمینه پس دریافت این عنوان از رشت شنیده می شود.

• رشت، شهر خلاق خوراک شناسی

شهر خلاق خوراک شناسی عنوانی بود که در سال 94 به رشت تعلق گرفت؛ عنوانی که بیش از پیش تنوع غذایی گیلان را مورد توجه قرارداد. چندی پیش اما شهرود امیرانتخابی مدیرکل میراث فرهنگی گیلان موضوع پس دریافت عنوان شهرخلاق از رشت را مطرح کرد. وی گفته بود: شهرداری رشت برای از دست ندادن این امتیاز باید به سرعت یک سری مستندات به یونسکو ارائه دهد.

این مستندسازی ها باید در راستای برنامه ها و رویدادهایی باشد که شهرداری تاکنون برای معرفی رشت به عنوان شهر خلاق خوراک شناسی انجام داده است. با وجود ثبت رشت دریونسکو به عنوان شهرخلاق خوراک شناسی با 290 نوع غذای گیلانی، تا انتهای آذرماه فرصتی برای این شهر شاقتصادی کشور باقی نمانده است و مسئولان این شهر باید گزارش عملکرد 4 ساله خود را به یونسکو ارائه کنند. رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر رشت دراین باره به خبرنگاران می گوید: عنوان رشت، شهرخلاق خوراک یک برند دنیای برای رشت محسوب می شود و باید حفظ شود.

فاطمه شیرزاد با اشاره به نزدیک شدن به روزهای انتهای مدت 4 ساله فعالیت رشت شهر خلاق خوراک یونسکو اظهار می کند: رشت 20 آذرسال94 به جمع شهرهای خلاق خوراک یونسکو پیوست و این بازده زمانی در بیستم آذر سال جاری به انتها می رسد. براساس تفاهم نامه همکاری میان شهرداری رشت و یونسکو، باید دراین مدت اقداماتی برای بهره مندی از این برند در رشت انجام می شد که بخش هایی از آن تاکنون اجرا شده است.

h, ادامه می دهد: نبود اطلاع رسانی مناسب و شفاف سازی پیرامون چگونگی حفظ عنوان شهر خلاق خوراک موجب بروز نگرانی هایی شده بود که درحال رفع شدن است. شیرزاد با بیان اینکه برند شهرخلاق خوراک رشت می تواند نقش مهمی در اشتغال زایی ایفا کند، می افزاید: در بسکمک از کشورهای دنیا با بهره مندی از این برند و گسترش فعالیت در حوزه هایی ازجمله خوراک حلال دستاوردهای خوبی در زمینه رونق اقتصادی محقق شده است.

• نقش محوری شهفرایندان

یک پژوهشگر حوزه شهری نیز دراین زمینه می گوید: هدف از برنامه شهرخلاق یونسکو که درسال 2004 و در 7 مورد صنایع دستی، موسیقی، خوراک، رسانه، ادبیات، هنر و طراحی ارائه شد، توجه به خلاقیت های بومی بوده است. امین مسعودی می افزاید: اخیرا موضوعی مطرح شده است که شاید به دلیل رعایت نشدن برخی از الزامات، عنوان شهرخلاق خوراک ازسوی یونسکو از رشت گرفته شود، اما این طور نیست، چون ثبت این برند به این دلیل است که آن شهر درزمینه ظرفیتی که به خاطرش انتخاب شده، بیشتر کار کند و شهرداری نقش مهمی در این مورد دارد.

h, ادامه می دهد: البته چند سال از این موضوع می گذرد و باید به دنبال برنامه هایی باشیم که این برند شهری را حفظ کنیم و کار صرفا در یک پوستر خلاصه نشود. مسعودی عنوان می کند: اصلی ترین مسئله ای که درزمینه جذب و پرورش استعدادهای خلاق در شهرهای ما وجود دارد، نبود تضمین مناسب برای بازگشت سرمایه است. رفع این مشکل با افزایش آگاهی عمومی و حمایت گسترده از استعدادهای نو امکان پذیر است.

• ارزیابی عملکرد شهرداری رشت

مدیر برنامه های یونسکو در شهرخلاق رشت نیز با اشاره به اقدام های انجام شده پس از ثبت رشت به عنوان شهرخلاق خوراک، اظهار می کند: گروهی دوسال و نیم برای این عنوان شبانه روز تلاش کردند. ایده شهرخلاق، مدلی بود که توسعه پایدارشهری را فارغ از جغرافیای سیاسی پیش ببرد.

فاطمه قدیمی با بیان این که شهرخلاق در جهت تحقق توسعه پایدار، به کارآفرینی و جلب مشارکت آحاد جامعه می پردازد، ادامه می دهد: 180شهر از 72کشور عضو شبکه شهرهای خلاق هستند و نام شهر رشت به عنوان تنها شهر ایران، در حوزه خوراک، در شبکه شهرهای خلاق ثبت شده است. وی با بیان اینکه باید در ماه جاری گزارشی از اقدام های انجام شده را به یونسکو ارائه کنیم، عنوان می کند: تاکنون بیشترین میزان مراجعه کننده به شهرداری برای سرمایه گذاری در زمینه شهرخلاق خوراک شناسی بوده است. مثلا پیشنهاد سرمایه گذاری هزار گاری شهری با مدل و شکل یکپارچه 2 سال است که در شهرداری خاک می خورد. شاید بهتر باشد اعضای شورا پاسخ دهند نتیجه آکادمی خوراک چه شد؟ نتیجه دایره المعارف خوراک چه شد؟ یا نتیجه اقدام برای ارائه گواهینامه شهرخلاق خوراک شناسی به طورمشترک براساس سرفصل های میراث فرهنگی چه شد؟

قدیمی ادامه می دهد: نبود ثبات مدیریتی در حوزه شهری از مشکلاتی است که در جهت تحقق برنامه های درنظرگرفته شده درزمینه شهرخلاق خوراک وجود دارد. با وجود همه کمبودها، عملکرد شهرداری را قابل قبول ارزیابی می کنم.

• اجرای طرح های توسعه ای در اصفهان

اصفهان نیز مانند رشت 4 سال قبل به شبکه شهرهای خلاق یوسنکو پیوسته است. این شهر به عنوان مهد هنرهای دستی ایران شناخته می شود. استان اصفهان به لحاظ حجم، 60درصد تولید صنایع دستی کشور را به خود اختصاص داده است و بیش از 70هزارهنرمند صنایع دستی دراین استان فعالیت می کنند که تاکنون حدود 40هزارنفر از میان آنها شناسنامه دار و 400هزارنفر شاغل دراین بخش ساماندهی شدند. میزان ارزآوری صنعتگران و هنرمندان حوزه صنایع دستی کشور حدود 500میلیون دلار در سال اعلام شده است.

به گفته مسئولان، سهم صنایع دستی کشور از تولید ناخالص ملی بیش از 2/9 درصد است و قابلیت افزایش صادرات آن تا 2میلیارد دلار هم وجود دارد. رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان، درباره عضویت این شهر در شبکه شهرهای خلاق یونسکو، در گفت وگویی بیان کرده بود که ابتدا مرکز خلاقیت و نوآوری در حوزه شهرداری اصفهان به وجود آمد تا علاوه بر تشکیل دبیرخانه شهرخلاق، ارتباط اصفهان با شهرهای خلاق را توسعه دهد و مکانی برای پژوهش کاربردی درباره ظرفیت های صنایع خلاق در توسعه پایدار شهریباشد.

علیرضا رفیعی می افزاید: این ساختار اکنون با عنوان مدیریت پژوهش، خلاقیت و فناوری های نوین شناخته می شود. شهرداری اصفهان دراین 4 سال فعالیت های گوناگونی را برای افزایش رونق صنایع خلاق و استفاده کاربردی از خلاقیت در تدوین طرح های توسعه محلی انجام داده است که از این میان می توان به فعالیت های گوناگون رویدادی، پژوهشی، حمایتی، ترویجی اشاره کرد. رفیعی ادامه می دهد: اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان یک برنامه عملیاتی برای 4 سال آینده تدوین کرد که تا انتها سال 2019 به شبکه شهرهای خلاق یونسکو تحویل می شود.

• سنندج، شهر خلاق موسیقی و آواز

چندی پیش بود که شهرسنندج به همراه بندرعباس به عنوان 2 شهر دیگر ایران در فهرست شهرهای خلاق یونسکو ثبت شدند تا جهتی 4 ساله را برای یک تجربه دنیای بپیمایند و با تبادل اطلاعات با دیگر شهرهای خلاق بتوانند به گردشگری دنیای در این حوزه کمک کنند. برخلاف شهر رشت که همه بار ثبت و تداوم فرایند شهرخلاق برعهده شهرداری رشت بوده است، در شهرسنندج مسئولان دولتی و شهری درکنار یکدیگر به تلاش دراین زمینه می پردازند.

دراین زمینه استاندار کردستان از اجرای موسیقی خیابانی تا ایجاد بوستان موسیقی با مجوز اداره فرهنگ و ارشاد خبر می دهد. ایجاد میدان دف هم از دیگر برنامه های این استان است. معاون فرهنگی شهردار سنندج نیز به عنوان متولی ثبت شهرخلاق، به خبرنگاران می گوید: یونسکو شهرداری هر شهر را به عنوان متولی اصلی می شناسد. بنابراین شهرداری سنندج برای اغاز کار، انجام مراحل ثبت و تحقیقات در این زمینه، از استانداری در فاز اول مبلغی را به عنوان بودجه درخواست کرد و همچنین فاز مطالعاتی و امکان سنجی آن هم با همکاری موسسه توسعه دانش انجام شد.

سرکوت نجفی با بیان این که ازنظر یونسکو زیرساخت فاکتور اصلی نیست، بلکه ماهیت موسیقی است که اهمیت بسکمک دارد، می افزاید: در سنندج هم موسیقی با خوی و فرهنگ مردم عجین شده است و به ندرت می توان خانواده ای را یافت که با موسیقی ناآشنا باشد.

او همچنین با اشاره به اقدام های انجام شده برای تامین زیرساخت های مورد نیاز این بخش می گوید: راه اندازی بوستان موسیقی در پارک سپیدار سنندج یکی از برنامه های شهرداری است که نظیر آن را در سایر شهرها کمتر می توان یافت.

• درخشش دنیای صنایع دستی بندرعباس

بندرعباس در استان هرمزگان به عنوان شهرخلاق صنایع دستی به شبکه شهرهای خلاق یونسکو پیوسته است. در این استان صنایع دستی بومی از جایگاهی ویژه برخوردار است. به عنوان مثال رودوزی های سنتی که از مهم ترین صنایع دستی این منطقه به شمار می رود، جزولاینفک پوشش بومی زنان و دختران منطقه است یا نوعی حصیر به نام تک در نواحی روستایی هم به عنوان زیرانداز و هم به عنوان بخشی از پوشش سقف خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از حصیربافی باید به عنوان رایج ترین و معمول ترین صنعت دستی استان هرمزگان نام برد.

مدیرکل میراث فرهنگی هرمزگان دراین زمینه می گوید: از همه ظرفیت ها برای ثبت بندرعباس به عنوان شهرخلاق صنایع دستی و آیین های سنتی استفاده کردیم. رضا برومند با بیان اینکه فضایی به وجود آوردیم که ثبت بندرعباس به سمت وسوی صنایع دستی و آیین های سنتی سوق داده شود، می افزاید: شبکه شهرهای خلاق یونسکو، 7 حوزه را پوشش می دهد که با توجه به ظرفیت های صنایع دستی و آیین های سنتی که در بندرعباس وجود داشت، دراین حوزه پذیرفته شد.

او ادامه می دهد: دراین زمینه اقدام های خوبی برای پروژه ثبت شهر بندرعباس انجام دادیم که می توان به برگزاری و ایجاد نمایشگاه های و بازارچه های صنایع دستی، حضور صنعتگران در نمایشگاه های مختلف، برگزاری پنجشنبه های صنایع دستی و حتی فروش صنایع دستی با هماهنگی شهرداری در خیابان های بندرعباس را نام برد که همه اینها زمینه را برای ثبت بندرعباس فراهم کرد.