روزشمار: 25 آذر؛ روز جهانی چای - سرگرمی تفریحی

روز بین المللی چای در تاریخ 15 دسامبر سال 2005 میلادی برای اولین بار در دهلی نو پدیدار شد. سال بعد در کشور سریلانکا و اینک با برگزاری مراسمی در این روز در کشورهای چای خیزی چون بنگلادش، اندونزی، نپال، کنیا و... می رود تا سابقه جهانی پیدا کند.

از این سال تا به امروز، هر ساله تمامی کشورهای چای­ خیز جهان به منظور ترویج و توسعه پرورش این گیاه ارزشمند، افزایش تولید و صادرات آن جهت بهبود شرایط اقتصادی کشور و حفظ استقلال در برابر کشورهای استعمارگر و همچنین تجلیل از شاغلان، دست اندرکاران و پژوهشگران دخیل در زنجیره پرورش، تولید و فرآوری آن به عنوان یک محصول راهبردی و نوشیدنی اشتغال­ زا مبادرت به برگزاری جشن و بزرگداشت روز جهانی چای می کنند.

اما متأسفانه با وجود اینکه 10 سال از شروع این حرکت بزرگ و توجه جهانی گذشته است و صنعت چای نیز پیشینه ­ای پرقدمت در کشورمان دارد، تا به امروز توجهی به آن صورت نگرفته است.

هدف از برگزاری این مراسم در این روز، جلب توجه دولت ها و شهروندان به اهمیت چای و تجارت آن و تاثیرش بر زندگی کارگران، چایکاران و زحمتکشان این صنعت است. اولین بزرگداشت روز جهانی چای در آذرماه سال 94 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان برگزار شد.

تاریخچه چای

بوته چای برای نخستین بار در چین و در حدود پنج هزار سال پیش شناخته شد که به تدریج خواص درمانی آن کشف شد. علاوه بر آن از چای برای مصارف رنگ آمیزی نیز استفاده می شد.

هلندی ها در سده هفدهم چای را از چین به اروپا بردند. در اروپا چای در مغازه های عطاری عرضه می شد. نیکولاس تولپ پزشک هلندی در کتاب خود تحت عنوان مشاهدات پزشکی در سال 1641 اعلام نمود:

با نوشیدن چای از همه بیماری ها در امان هستید و عمرتان طولانی می شود. در قرن 18 زمانی که آن ملکه انگلیسی چای را به عنوان نوشیدنی صبحانه خود انتخاب کرد، مُد بر مباحث پزشکی غلبه کرد.

نوشیدن چای برای مدتی در مستعمرات انگلیس در آمریکا تحریم شد. زمانی که بریتانیایی ها بر خریداران چای حتی برای اهداف درمانی، اقتصادیات تحمیل کردند، مستعمره نشینان در برخی جوامع به اعتراض برخاستند، بعدها همین معترضان تندخو مخفیانه سوار کشتی های بریتانیایی شدند و 342 صندوق چای را به لنگرگاه بوستون بردند و با بهای ارزان تری فروختند.

افسانه های پیدایش چای

بر اساس افسانه ای یکی از سالکان در کوه چای مشغول مراقبه بوده؛ ولی دائم چشم هایش بسته می شده. برای این که بتواند چشمهایش را باز نگه دارد، پلک هایش را می برد و به درون کوهستان پرتاب می کند. از آن پلک گیاهی بنام چای می روید که هدیه ای است از طرف خداوند برای افرادی که به مراقبه می نشینند.

بر اساس یک داستان قدیمی حدود پنج هزار سال قبل تعدادی برگ چای در اثر وزش باد به درون یک فنجان آب داغ که در دست شن نونگ امپراتور چین بود، افتاد و حاکم نتیجه این حادثه را به عنوان یک تحول بزرگ برای آب ساده و بی طعم اعلام نمود. در پی آن مصرف چای همه گیر شد.

در یک افسانه عامه چینی، شن نونگ، امپراتور چین ابداع کننده اسطوره ای کشاورزی و طب چینی حدود 500 سال پیش در حال سفر بوده است. وی که به دلیل تبحرش در روش های علمی مشهور بوده، براین اعتقاد بود که مطمئن ترین روش برای نوشیدن آب این است که ابتدا آن را بجوشانند. یک روز متوجه شد که تعدادی برگ در داخل آبی افتاده که وی آن را جوشانده بود. پادشاه نکته بین و کنجکاو جرعه ای از آن را نوشید و از طعم مطلوب و خواص نیروبخش آن شگفت زده شد. برخی از افسانه های دیگر می گویند که امپراتور خواص طبی برخی از گیاهان را برای خود آزمایش می کرد که برخی از آن ها سمی بودند، اما آزمایش روی چای نشان داد که آن نوش دارو است.

شن نونگ، پادشاه چین، که در سالنامه های چینی او را تقریباً مشوق هر امر نیکی می دانند، در سال 2750 قبل از میلاد بر تخت نشست. او در یک شب بهاری زیبا، در سال 2737 قبل از میلاد، زیر درختی در چشم اندازی تپه ای در منطقه یانگ تسه کیانگ در یکی از قصرهای خود کنار سوگلی دربار نشسته بود. وقتی برای او آب آشامیدنی را می جوشاندند چند برگ از شاخه درخت چای وحشی را که به خاطر بوی خوش شکوفه هایش آن را در باغ قصر کاشته بودند در آب ریختند و بدین ترتیب چای کشف شد!

ریشه های استفاده بشر از چای در افسانه های متعددی بیان شده، اما مکانی که برای اولین بار چای تولید شده، نامعلوم است. با اینکه خاستگاه چای به عنوان یک داروی گیاهی مفید برای بیدار ماندن، نامعلوم است، اما چین به عنوان خاستگاه مصرف چای، سابقه تاریخی دست کم 1000 سال پیش از میلاد را به ثبت رسانده است.

چای نقش مهمی در فرهنگ آسیا به عنوان یک نوشیدنی پرمصرف، شفابخش و نیز نمادین از موقعیت اجتماعی در طول قرن ها، ایفا کرده است. عجیب نیست که کشف آن به ریشه های مذهبی یا سلطنتی نسبت داده می شود. در واقع چین قرن هاست که از چای برخوردار است. متخصصین این نوشیدنی را به عنوان درمانی برای گروهی از بیماری ها می دانند، و اشرافیت در مصرف چای خوب به عنوان نشانه ای از جایگاه اجتماعی محسوب می شده و مردم عادی فقط می توانستند از طعم آن استفاده کنند.

در آن زمان تاریخچه چای، ماهیت این نوشیدنی و سبک تهیه آن با روشی که ما امروزه بکار می بریم، متفاوت بوده است. برگ های چای به صورت قالب هایی فرآوری می شدند. این قالب خشک شده، که کلاً به نام چای آجری نامیده می شد داخل یک هاون سنگی کوبیده می شد. آب داغ به گرد این قالب چای افزوده می شد، یا آن را داخل کتری های سنگی می جوشاندند و به عنوان یک نوشیدنی گرم مصرف می کردند.

چای در ایران

امروزه مصرف چای، یکی از اجزای جدایی ناپذیر زندگی عادی مردم در ایران است. اما سابقه مصرف چای در ایران، کمتر از دو قرن است. با این حال، برخی معتقدند که پیشینه مصرف چای در ایران به سده هفدهم میلادی می رسد و برخی از جهانگردان از چایخانه هایی سخن گفته اند که بزرگان و توانگران در آن جا جمع می شدند و چای می نوشیدند. اما نخستین کسی که کشت چای را در ایران رواج داد، محمد میرزا کاشف السلطنه بود که به همین دلیل پدر چای ایران خوانده می شود.

او در سفری که به هند داشت مقدار از تخم چای را در عصای خود پنهان کرد و به ایران آورد و به دلیل شباهت و حاصلخیزی خاک شهر لاهیجان با هند، در لاهیجان کاشت و امروز صنعت چای در ایران مدیون این مرد بزرگ است.

• روز پژوهش
• هولاکو خان قلعه الموت اسماعیلیان را تصرف و آن را نابود کرد. (1256 میلادی)
• کشور ساموا به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. (1976 میلادی)
• بنای مسجد قبا نخستین پایگاه عبادی در اسلام از طریق پیامبر (ص) در نزدیکی مدینه (1 قمری)
• تأسیس سازمان پناهندگان بین المللی از طریق سازمان ملل متحد (1946 میلادی)
• درگذشت والت دیزنی، موسس بزرگترین کمپانی انیمیشن جهان (1966 میلادی)
• روز منشور حقوق